VPN Nedir? Nasıl Çalışır ve Hangi Türleri Vardır
VPN, cihazınız ile hedef ağ/uygulamalar arasında şifreli bir tünel kurarak uzak erişimi güvenli hale getirir. Bu rehberde çalışma mantığını, türlerini, protokollerini ve KOBİ’ler için seçim kriterlerini anlatıyoruz.
VPN Nedir?
VPN (Virtual Private Network), internet üzerinden şifreli bir bağlantı (tünel) oluşturarak kullanıcıların kurum ağına veya belirli uygulamalara güvenle erişmesini sağlar. Trafiğin şifrelenmesi ile verilerin ele geçirilmesi zorlaşır; kimlik doğrulama ve yetkilendirme ile yetkisiz erişimin önüne geçilir.
VPN Nasıl Çalışır?
- Tünelleme: Trafik, IPsec ya da SSL/TLS ile kapsüllenerek güvenli bir tünelden iletilir.
- Şifreleme: AES‑GCM, ChaCha20 gibi algoritmalar verinin gizliliğini sağlar.
- Kimlik Doğrulama: Sertifikalar, kullanıcı/parola ve MFA/SSO ile güvenli oturum açılır.
VPN Türleri
Remote Access (Client‑to‑Site)
Kullanıcıların kurumsal kaynaklara dışarıdan erişimini sağlar. MFA ve istemci yönetimi kritik önemdedir.
Site‑to‑Site
İki ağı kalıcı olarak birbirine bağlar (merkez‑şube). Donanım hızlandırma ve yüksek erişilebilirlik önerilir.
Always‑On / On‑Demand
Cihaz ilk açılışta otomatik tünel kurar ya da ihtiyaç duyulduğunda devreye girer.
Uygulama Bazlı
Belirli uygulamalara tünel uygular; modern ZTNA yaklaşımlarına yakındır.
Protokoller
- IPsec/IKEv2: Ağ katmanında; site‑to‑site ve istemci senaryolarında yaygın.
- OpenVPN (SSL/TLS): Esnek port/taşıma; kurulum kolaylığı.
- WireGuard: Modern, hızlı ve basit yapı; kurumsalda yaygınlaşmakta.
- L2TP/PPTP: Eski; güvenlik nedenleriyle önerilmez.
SSL VPN vs IPsec VPN
SSL (OpenVPN): Uygulama katmanı, esnek portlar (443), NAT/Firewall dostu.
Avantaj: Kolay kurulum, esneklik. Dezavantaj: Ağ düzeyi bütünleşme sınırlı olabilir.
IPsec: Ağ katmanı, yüksek performans, donanım hızlandırma desteği.
Avantaj: Site‑to‑site performansı. Dezavantaj: NAT/port gereksinimleri sebebiyle ayar karmaşıklığı.
Kurumsal Kullanım Senaryoları
- Uzak çalışma ve saha ekipleri için kurumsal erişim
- Merkez‑şube arası kalıcı bağlantılar
- Tedarikçi/3. taraf erişimleri (zamana ve role bağlı)
- Bulut kaynaklarına hibrit bağlantı
Avantajlar ve Dezavantajlar
Avantajlar
- Şifreli tünel ile veri gizliliği
- Kurumsal kaynaklara güvenli erişim
- Geniş platform desteği
Dezavantajlar
- Geniş ağ erişimi nedeniyle yan hareket riski
- Kullanıcı deneyimi ve bant genişliği etkisi
- İzleme ve yönetim yükü
Hız ve Performans
- UDP/TCP seçimi ve MTU/MSS ayarları
- Donanım hızlandırma (AES‑NI) ve cihaz kapasitesi
- İnternet hattı kalitesi ve rotalar
Güvenlik ve Uyum
- Şifreleme politikaları, sertifika yönetimi
- Logların SIEM’e gönderimi, uyarı eşikleri
- KVKK/GDPR gereksinimlerine uyum
- Split tunneling, zayıf şifrelere karşı önlemler
ZTNA vs VPN: Ne Zaman Hangisi?
ZTNA, uygulama bazlı erişim ve bağlama dayalı politikalar sunar; geniş ağ erişiminin riskli olduğu modern yapılarda daha etkilidir. VPN ile hibrit kullanım yaygındır. Detaylı rehber için Zero Trust sayfamıza göz atın.
KOBİ’ler İçin Seçim Kriterleri
- IdP/SSO ve MFA entegrasyonu
- İstemci yönetimi ve çoklu platform desteği
- İzleme/raporlama, log bütünlüğü
- Lisanslama modeli ve toplam sahip olma maliyeti
Maliyet ve Lisanslama
Kullanıcı/simultane oturum bazlı lisanslar, gateway/appliance maliyetleri ve bulut VPN hizmetleri toplam maliyeti etkiler.
Kurulum Adımları (Özet)
- IdP/SSO ve MFA’yı etkinleştirin
- İstemci yazılımlarını dağıtın, profil/policy atayın
- RBAC ile erişim politikalarını tanımlayın
- Logları SIEM’e iletin, uyarı eşikleri belirleyin
- Performans ve güvenliği izleyin
Sık Sorulanlar
VPN ne işe yarar?
Şifreli tünel ile uzak erişim ve veri gizliliği sağlar.
IPsec mi SSL VPN mi?
Site‑to‑site için IPsec performanslıdır; istemcide SSL/OpenVPN kurulum kolaylığı sunar.
VPN hız düşürür mü?
Şifreleme ve rota nedeniyle düşebilir; UDP, MTU/MSS optimizasyonu ve donanım hızlandırma ile iyileştirilebilir.